Grim or Grexit?

Grexit: Griekenland uit de euro? De Grieken zelf schieten er niets mee op: het is een keuze tussen grimmig (erin) en grimmiger (eruit).

Blijven ze erin of gaan ze eruit?

Het uittreden van Griekenland uit de eurozone komt dichterbij: Grexit. Het is geen goed idee, want de economische en sociale gevolgen zullen zeer negatief uitpakken, voor de Grieken zelf en voor de landen van de eurozone. Dus … iedereen streeft ernaar om Griekenland voor de euro te behouden?

Ja, zegt Europa, maar niet tegen elke prijs.

Ja, zegt een deel van de Grieken zelf, maar dan moet de schuldendeal met Europa en het IMF opnieuw op tafel komen en moeten er betere voorwaarden voor Griekenland komen. Uit de laatste opiniepeilingen blijkt dat voor de nieuwe verkiezingen van 17 juni a.s. Alexis Tsipras van de linkse Syriza-partij steeds sterker wordt. Het bezuinigings- en hervormingsbeleid dat nu onder druk van de crediteuren wordt gevoerd, wordt als te grimmig ervaren door de bevolking. Syriza is het meest uitgesproken tegen de bezuinigingen. Maar als Griekenland de schuldendeal verwerpt en dan de europese munt vaarwel moet zeggen, dan kan de pijn wel eens veel harder aankomen.

Geen schuldbetalingen meer, maar ook geen Europese steun meer, een bankwezen dat in puin ligt, een drachme die op de wereldmarkt niets waard is en gierende inflatie omdat de invoerprijzen torenhoog zullen stijgen. Dat zou pas echtgrimmig worden. De Azië-crisis van eind vorige eeuw geeft een indicatie van wat er kan gebeuren als het vertrouwen weg is. Op 2 juli 1997 moest de munt van Thailand, de bath, worden gedevalueerd. In de zes maanden daarna verloor de munt 89% van zijn waarde. De zware recessie die volgde en het noodzakelijke IMF-programma daarna hebben de Aziatische landen – Thailand, Indonesië, Zuid-Korea – zwaar getroffen. Het beleid van die landen is sindsdien primair gericht op een gezonde financiële (overheids)huishouding, om nooit meer in een dergelijke crisis terecht te moeten komen.

De keuze voor Athene lijkt dus tussen grimmig (erin”) en grimmiger (“eruit”). Wellicht dat voor de verkiezingen de alternatieven voor de kiezer nog eens duidelijk op tafel worden gelegd.

Europa heeft ook veel te winnen bij een voortgang van het Griekse lidmaatschap. De afgelopen twee jaar is in elk geval gebruikt om de particuliere schuldeisers van Athene een schuldendeal op te dringen en een groot deel van hun verlies te nemen. Banken hebben hun vorderingen op het land zo goed als afgeschreven en hun kapitaalbasis versterkt. Maar wat wel blijft zijn de officiële vorderingen, de obligaties die de ECB houdt, de leningen van de ECB aan de Griekse regering, evenzo de leningen van de lidstaten van de eurozone (bilateraal en via het EFSF) en de IMF-leningen. Volgens berekeningen van ABN AMRO Group Economics gaat het om totaal € 287,6 mrd.

Een default van Griekenland op deze officiële schulden zou dus ook hier hard aankomen. De eurozone heeft er dus wel degelijk nog belang bij om de communicatie met de politici in Athene open te houden.

Hier komt nog iets bij. Hoe duidelijker het wordt dat Griekenland niet vast te houden is, hoe groter het besmettingsgevaar - contagion - naar Spanje en Italië, en niet te vergeten Ierland en Portugal. The Economist spreekt in haar hoofdartikel deze week al van Eirxit, Porxit, Spaxit en Ixit. Er is geen formeel mechanisme om de eurozone te verlaten. Als de Grieken eruit stappen, dan zal dit met financiële paniek gepaard gaan en het zal ook de banken in andere landen treffen. Er zijn instrumenten via de ECB en via het noodfonds beschikbaar om een financiële crisis te lijf te gaan. Beter is het niet zover te laten komen.

De recent oplopende spread tussen Duitsland en Spanje geeft aan hoe nerveus de markten zijn. Er is vrees dat Spanje uiteindelijk ook “voor de bijl gaat”.

De bezuinigingsmoeheid van de bevolking maakt het voor de regeringsleiders moeilijk de rug recht te houden. De eurozone zal volgens de europese commissie dit jaar 0,3% krimpen (en volgend jaar naar +1% herstellen), maar de verschillen tussen Noord (Duitsland, België, Oostenrijk) en Zuid (Spanje, Italië) zijn groot. Nederland had met een krimp van 0,2% in het eerste kwartaal overigens alweer het derde kwartaal van economische teruggang.

De europese economie wordt ondersteunend door matige groei in de Verenigde Staten en redelijke groei in de rest van de wereld. De recente daling van de energieprijzen geeft ook weer wat lucht.

De berichtgeving lijkt erop te wijzen dat de duitse bondkanselier Merkel nu toch ook wat – ter wille van Europa – terughoudender zal worden in haar eis van strenge begrotingsdiscipline voor iedereen.

Op 31 mei staat ook nog een Iers referendum voor de deur over het begrotingspact. Zoals Syriza in Griekenland is de links Sinn Féin in Ierland tegen bezuinigingen.

Al met al staan ons een paar spannende weken te wachten… en om deze column maar eens dramatisch af te sluiten … die bepalend zullen zijn voor de toekomst van dit oude continent.